Lufta në Ukrainë sfidoi mençurinë konvencionale për rendin ndërkombëtar të bazuar në rregulla, konkurrencën e fuqive të mëdha dhe sigurinë euroatlantike. Zhvillimet më të fundit gjithashtu gjallëruan NATO-n, ndoshta aleanca më e madhe ushtarake në histori.
Turqia ka qenë një aleat i domosdoshëm i NATO-s për 70 vite. Vendi ynë u bashkua me aleancën në vitin 1952, pasi kishte dërguar trupa në Kore në mbrojtje të demokracisë dhe lirisë. Gjatë luftës së ftohtë dhe pas saj, Turqia ka qenë një fuqi stabilizuese dhe një forcë që ka shërbyer për të mirën në rajonet e Lindjes së Mesme, Kaukazit dhe Detit të Zi. Trupat turke, gjithashtu, janë vendosur në shumë pjesë të botës, nga Kosova në Afganistan, si pjesë e misioneve të NATO-s.
Në të njëjtën kohë, vendi ynë investoi miliarda dollarë në industrinë e tij të mbrojtjes, duke forcuar kapacitetin e tij mbrojtës. Ky kapacitet shtesë rezultoi në zhvillimin e produkteve ushtarake që kanë dhënë ndikimin e tyre në ndryshimin e luftës, duke përfshirë Ukrainën.
Në të vërtetë, kapaciteti i shtuar i Turqisë ka kontribuar gjithashtu në qëndrueshmërinë dhe forcën e NATO-s. Ndërsa partnerët tanë e kanë vlerësuar gjithmonë kontributin turk në misionin e sigurisë kolektive të NATO-s, ata i harruan shumë shpejt kur nuk kishte asnjë kërcënim për sigurinë e tyre kombëtare.
Partnerët tanë që kujtojnë rëndësinë e Turqisë vetëm në kohë të trazuara, siç është kriza në Ballkan, menduan gabimisht se stabiliteti afatgjatë mund të arrihej pa Turqinë. Kështu, pas eliminimit të kërcënimit të menjëhershëm, ata shpërfillën realitetet gjeopolitike dhe kërcënimet e mundshme që mund të shfaqeshin në rajon.
Eshtë e panevojshme të thuhet se ëndrrat e tilla të tubacioneve rezultuan jetëshkurtër si rezultat i krizave ndërkombëtare. Në këtë aspekt, Turqia argumentoi se NATO – si të gjitha organizatat e tjera ndërkombëtare duhej të zbatonte disa reforma për të përballuar kërcënimet e sigurisë.
Në mënyrë të veçantë për terrorizmin, mungesa e veprimit kolektiv, pavarësisht sulmeve të drejtpërdrejta kundër shumë shteteve anëtare, minoi bashkëpunimin e sigurisë dhe nxiti mosbesim midis qytetarëve të vendeve të NATO-s për organizatën.
Turqia e theksoi këtë prirje në të gjitha samitet e NATO-s dhe pohoi se bashkëpunimi ndërkombëtar ishte jetik për transformimin e luftës kundër terrorizmit. Ne donim që NATO të kishte një bashkëpunim më të mirë për çështjet e inteligjencës dhe ushtarake në lidhje me organizatat terroriste, jo vetëm për të parandaluar sulmet terroriste, por edhe për të frenuar financimin dhe rekrutimin e terrorizmit brenda kufijve të NATO-s.
Ne mbetemi të përkushtuar ndaj këtij qëndrimi.
Po kështu, ne bëmë kërkesa legjitime dhe të nevojshme ndaj NATO-s, pasi shpërthyen luftëra të shumta civile në fqinjësinë e Turqisë, për të garantuar sigurinë e kufijve dhe hapësirës sonë ajrore si dhe sigurinë njerëzore, si vala më e madhe e refugjatëve që nga Lufta e Dytë Botërore në rajon.
I braktisur në masë të madhe, vendi ynë i përballoi vetë të gjitha ato kriza dhe pagoi një çmim të lartë gjatë asaj përpjekjeje. Ironikisht, çdo hap i ndërmarrë nën ombrellën e NATO-s do ta kishte përgatitur aleancën për konflikte dhe kriza të ardhshme në kufijtë e saj.
Situata e re rezultoi nga lufta në Ukrainë, dëshmon se pritjet dhe thirrjet e Turqisë ishin të sakta. Disa shtete anëtare, të cilat papritmas vlerësuan pozicionimin gjeopolitik të Turqisë, pasi ai konflikt shkaktoi përçarje të gjerë, vunë re se kombi ynë kishte pasur të drejtë për të ndërmarrë disa hapa në të kaluarën.
Turqia kishte të drejtë që u kërkoi anëtarëve të NATO-s të përgatiteshin për sfidat e ardhshme gjeopolitike dhe, përkundër atyre që argumentuan se NATO ishte e parëndësishme, Turqia kishte absolutisht të drejtë të deklaronte se organizata do të ishte gjithnjë e më e rëndësishme.
Ndërsa të gjithë aleatët e NATO-s pranojnë rëndësinë kritike të Turqisë për aleancën, është për të ardhur keq që disa anëtarë nuk arrijnë të vlerësojnë plotësisht disa kërcënime ndaj vendit tonë.
Turqia pohon se anëtarësimi i Suedisë dhe Finlandës sjell rreziqe për sigurinë e saj dhe të ardhmen e organizatës. Ne kemi të drejtë të presim nga ato vende, të cilat do të presin që ushtria e dytë më e madhe e NATO-s të dalë në mbrojtje të tyre sipas nenit 5, të parandalojnë rekrutimin, mbledhjen e fondeve dhe aktivitetet propagandistike të pkk-së, të cilën Bashkimi Europian dhe Amerika e konsiderojnë një entitet terrorist.
Turqia dëshiron që vendet kandidate të ekstradojnë anëtarët e këtyre organizatave. Ne u dhamë prova të qarta autoriteteve në këto vende dhe pritëm veprimet prej tyre. Gjithashtu Turqia dëshiron që këto vende të mbështesin operacionet antiterror të anëtarëve të NATO-s.
Terrorizmi është një kërcënim për të gjithë anëtarët dhe vendet kandidate duhet ta njohin këtë realitet përpara se të anëtarësohen. Nëse nuk marrin hapat e nevojshëm, Turqia nuk do të ndryshojë qëndrimin e saj për këtë çështje.
Për më tepër, Turqia thekson se të gjitha format e embargove të armëve – siç është ajo që Suedia i ka vendosur vendit tim janë të papajtueshme me frymën e partneritetit ushtarak nën ombrellën e NATO-s.
Kufizime të tilla jo vetëm që minojnë sigurinë tonë kombëtare, por edhe dëmtojnë identitetin e vetë NATO-s.
Këmbëngulja e Suedisë dhe Finlandës për t’u bashkuar me aleancën ka shtuar një pikë të panevojshme në axhendën e NATO-s. Kundërshtimi i Turqisë ndaj anëtarësimit të Suedisë dhe Finlandës, të cilat mbetën neutrale deri në zhvillimet më të fundit, përfaqëson një hap vendimtar të ndërmarrë në emër të të gjitha kombeve që janë shënjestruar nga organizatat terroriste deri më sot.
Në fund të fundit, terrorizmi nuk ka fe, komb apo ngjyrë. Që çdo shtet anëtar t’ia dalë me vendosmëri ndaj çdo organizate që synon të dëmtojë popullsinë civile është një nga qëllimet thelbësore të NATO-s. Asnjë vend nuk gëzon asnjë privilegj në këtë drejtim.
Kur bëhet fjalë për zgjidhjen e problemeve dhe promovimin e paqes dhe sigurisë globale, mund të mos ketë gjithmonë rrugë të shkurtra. Megjithatë, rruga drejt suksesit mund të bëhet më e shkurtër duke ndërmarrë hapa të guximshëm dhe të nevojshëm gjatë rrugës.
Se ku qëndrojnë Suedia dhe Finlanda për sa i përket shqetësimeve të sigurisë kombëtare dhe konsideratat e vendeve të tjera, me të cilat ata do të donin të ishin aleatë, do të përcaktojë se në çfarë mase Turqia do të donte të ishte aleate me ato shtete.
Injoranca dhe pengesa e atyre që guxojnë të vënë në dyshim marrëdhëniet midis Turqisë, e cila ka adoptuar një qasje pozitive dhe konstruktive në lidhje me zgjerimin e aleancës në të kaluarën, dhe NATO-s nuk e ndryshon qëndrimin tonë. Vendi ynë, i cili është i hapur për të gjitha format e diplomacisë dhe dialogut, rekomandon fuqimisht që të zbatohet një fokus i tillë në vend të bindjes së kandidatëve për të ndryshuar qëndrimet e tyre.
Ne besojmë se reputacioni dhe besueshmëria e aleancës do të rrezikohen nëse anëtarët e NATO-s do të ndjekin standarde të dyfishta në lidhje me luftën kundër terrorizmit.
The Economist
