Qyteti i vogël grek i Alexandroupolis, 15 km larg nga kufiri me Turqinë, është përballur me mungesën e vezëve dhe pulave këtë verë. Arsyeja ishte një fluks tre-ditor i marinsave amerikanë të uritur që kishin mbërritur nga Arlington i SHBA-së.
Gjatë kohëve të fundit, Alexandropolis është kthyer në një qytet të lulëzuar, i cili nuk mbështetet më në shitjen e kafeve, ëmbëlsirave dhe suvenireve për turistët nga Turqia dhe Ballkani. Për këtë ai mund të falënderojë pushtimin e Ukrainës nga Vladimir Putin, i cili ka bërë që aktiviteti në portin e qytetit të lulëzojë.
Gjeografia e portit e bën atë tërheqës për NATO-n. porti ndodhet në detin Egje, me lidhje të shumta rrugore dhe hekurudhore në veri përmes krahut lindor të aleancës. Ai siguron qasje në Ukrainë nëpërmjet Bullgarisë dhe Rumanisë, duke e përdorur atë si një stacion kalimi në skajet e Detit të Zi, të cilin Rusia patrullon, dhe Bosforit, e kontrolluar nga Turqia, një anëtare e NATO-s, raporton abcnews.al.
Porti gjithashtu ka mjaft kapacitete rezervë, ndryshe nga dy portet më të mëdha greke të Selanikut dhe Pireut (të cilat gjithashtu drejtohen nga firma me lidhje me qeveritë ruse dhe kineze). Që nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia, forcat e armatosura të Amerikës kanë përdorur Alexandoupolis për të dërguar armë, duke përfshirë tanke, automjete të blinduara dhe helikopterë.
Më shumë se 2,400 pajisje ushtarake priten të dërgohen. Me 12 korrik, armët sapo ishin dërguar në shtatë vende të tjera të NATO-s, sipas Andre Cameron, kreut të ekipit logjistik lokal të forcave të armatosura amerikane.
Rreth 630 ngarkesa me kamionë dhe trena janë larguar nga porti deri më tani, tha ai, megjithëse nuk pranoi se ndonjë prej tyre ishte nisur për në Ukrainë. Grupi tjetër pritet të vijë brenda dy javësh. Britania dhe Italia, ndër të tjera, po planifikojnë gjithashtu të përdorin portin për dërgesat ushtarake, tha Cameron, raporton abcnews.al.
Kryetari i portit, Konstantinos Chatzimichail, beson se porti mund të bëhet gjithashtu një pikë e madhe transporti për eksportet e drithërave të Ukrainës dhe mallrave të tjera – megjithëse aktualisht nuk ka mjaftueshëm hapësirë sa për të gjitha mjetet.
Porti së shpejti mund të bëhet gjithashtu një qendër energjie, me plane për dy terminale për gazin natyrore të lëngshëm (lng). Këto do të bëjnë të mundur kalimin kryesisht të LNG amerikan në Greqi, Bullgari dhe pjesë të tjera të Europës Juglindore, duke i ndihmuar ata të reduktojnë varësinë nga gazi rus.
Me mbështetjen e qeverisë greke, autoriteti portual (aktualisht i vendosur në një ndërtesë modeste buzë portit) ka hartuar një plan ambicioz për zgjerimin. Kjo do të krijonte më shumë hapësirë për automjetet, një terminal të ri mallrash, një skelë shtesë 500 metra.
Një investim prej 1.1 miliardë eurosh do të lidhë portin me Rrjetin e Transportit Trans-Europian të BE-së. Falë Ukrainës, tha Chatzimichail, “Ne po përgatitemi për një botë me korridore të ndryshme, e cila pritet të zgjasë pas përfundimit të luftës.”
Ministri i Jashtëm i Greqisë e ka përshkruar Alexandroupolis si “një nga elementët më të rëndësishëm” të paktit të mbrojtjes reciproke të vendit me Amerikën. James Stavridis, një ish-komandant suprem i aleatëve të NATO-s për Europën, tha se porti ndodhet “në një pikë strategjike midis Detit Egje dhe Detit të Zi dhe do të jetë me vlerë potenciale në rritje ndërsa ngjarjet zhvillohen në Ukrainë”.
Ai tha se NATO-ja mund të “vendosë përkohësisht anije luftarake atje dhe t’i pozicionojë ato për të lëvizur me shpejtësi në Detin e Zi në momente krizë, me lejen e Turqisë”. Kjo po shqetëson Rusinë: zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, e ka përshkruar rritjen e përdorimit të portit nga NATO si një çeshtje problematike.
E gjithë kjo mund të çojë në privatizimin e portit. Qeveria greke po vazhdon përpara me planet për të shitur 67% të aksioneve në Alexandroupolis nëpërmjet një koncesioni për 40 vite. Ofertat mbarojnë më 29 korrik. Dy nga katër konsorciumet që janë më favorite, janë të mbështetur nga investitorë amerikanë dhe për këtë arsye shihen si miqësore me NATO-n.
Besnikëria e dy të tjerëve është më pak e qartë. Një nga këto konsorciume drejtohet nga Ivan Savvidis, një manjat greko-rus, i cili është me bazë në Rusi dhe besohet se ka marrëdhënie të mira me Kremlinin: ai ka qenë deputet me Rusinë e Bashkuar, partinë e udhëhequr jozyrtarisht nga Putin. Shanset e Savvidis për të fituar duken të pakta.
Oferta përfundimtare e konsorciumit drejtohet nga një ent i kontrolluar nga familja e Dimitris Coupelouzos. Ai është një nga miliarderët më të njohur të Greqisë, me interesa që përfshijnë energjinë, ndërtimin, pronën dhe median.
Një ish-deputet grek dhe thuhet se është donator i shumë partive politike, ai është gjithashtu një nga personat që ka shumë lidhje me të. Perandoria Copelouzos ka lidhje të gjata biznesi me Rusinë. Për më shumë se 30 vite ajo ka qenë një partner 50/50 në Prometheus, një sipërmarrje e përbashkët me Gazprom, gjiganti rus i gazit i kontrolluar nga shteti, i cili aktualisht i siguron Greqisë rreth një të tretën e gazit të saj natyror, raporton abcnews.al.
Copelouzos është “një nga sipërmarrësit e paktë grekë që kanë biznese në Rusi, veçanërisht në fushën e infrastrukturës”, sipas një raporti në 2020 nga Qendra për Studimin e Demokracisë (csd), një institut i pavarur.
Ai ishte pjesë e konsorciumit që rinovoi aeroportin në Shën Petersburg. Mbështetësit e ofertës së Copelouzos thonë se ai nuk është ushtar rus.
“Ai nuk është në thelb pro-rus apo pro-perëndimor. Ai do të bashkëpunojë me këdo. Ai thjesht dëshiron të fitojë para”, tha një prej tyre.
Gjatë viteve të fundit, ai ka forcuar marrëdhëniet e tij të biznesit me Amerikën. Grupi i tij është gjithashtu investitori kryesor në terminalet e LNG. Këto marrëveshje të fundit kanë ndihmuar për të bindur disa në Uashington se Alexandroupolis në pronësi të Copelouzos nuk do të ishte një fatkeqësi strategjike. Megjithatë, Amerika ia ka bërë të qartë qeverisë greke se do të preferonte të fitonte dikush që mbështetej nga Amerika.
Disa zyrtarë perëndimorë thuhet se janë të shqetësuar se, nëse grupi i udhëhequr nga Copelouzos do të fitonte, mund të përmirësonte imazhin e Rusisë ose edhe më keq të ngadalësonte zhvillimin e tij.
Kushtet e tenderit nuk parashikojnë një nivel minimal investimi. Nga ana e saj, qeveria në Athinë e udhëhequr nga Kyriakos Mitsotakis – besnik ndaj NATO-s dhe shumë miqësore me Amerikën nuk do të dëshiron të zemërojë aleatët e saj duke ia dorëzuar portin kujtdo që shihet si i afërt me rivalët e tyre gjeopolitikë.
Cameron, drejtori i logjistikës në port, nuk është i habitur nga çështja e pronësisë. Ai tha se ekipi i tij tashmë po përgatitet për dërgesën e radhës të pajisjeve ushtarake, e cila mund të mbrojë kufirin lindor të NATO-s dhe Ukrainën deri në mes të gushtit.
“Dhe do të ketë shumë të tjera pas kësaj.”
