Ekzistojnë shumë dokumente që dëshmojnë pozitën e vështirë në të cilën u gjend Ushtria italiane pas kapitullimit të saj në Shqipëri. Një ushtri e copëtuar dhe e shpërndarë në të gjithë vendin, pa një orientim të qartë përgjatë gjithë shtatorit e tetorit 1943, ajo ishte e detyruar t’u bindej urdhrave për bashkëpunim ose nënshtrim ndaj Ushtrisë Nacional Çlirimtare.
Një pjesë e ushtarëve italian ishinë të vendosur të bashkëpunonin më Ushtrinë Nacional-Çlirimtare e të luftonin gjermanët. Por, një pjesë e madhe e tyre ishin të demoralizuar dhe nuk donin më të luftonin. Fati i tyre ishte nënshtrimi. Ata s’mund të ktheheshin në Itali. U çarmatosën të gjithë dhe u shpërndanë nëpër fshatra për të ndërtuar rrugë e shtëpi, për të punuar arat e fshatarëve dhe çdo punë tjetër që do të ishte e nevojshme.
Ky shfrytëzim i detyruar dëshmohet në shumë dokumente të periudhës shtator-tetori 1943, prej të cilëve ne kemi zgjedhur katër prej tyre, ku mund të krijohet një panoramë e qartë e gjendjes së kësaj ushtrie pas kapitullimit dhe fatiti të ushtarëve italianë që refuzuan të luftojnë gjermanët.
