Disa muaj më parë, Serbia më në fund arriti të binte dakord për blerjen e një avioni që do të formojë “shtyllën kurrizore” të forcës së saj ajrore në dekadat e ardhshme. Siç u njoftua më 29 gusht, Serbia nënshkroi kontratën për blerjen e 12 avionëve luftarakë francezë Dassault Rafale të gjeneratës 4.5 me një çmim prej 2.7 miliardë euro. I pari duhet t’i dorëzohet Serbisë në vitin 2028, dhe të 12-të duhet të mbërrijnë në fund të vitit 2030. Kësti i parë për avionët, në vlerë prej 417 milionë euro, është paguar tashmë më 20 tetor të këtij viti, shkruan e përjavshmja “Radar”. Gjatë dy muajve të fundit janë zbuluar disa detaje të tjera rreth punës konkrete. Në fund të shtatorit, presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, zbuloi se versioni F4.1 ishte duke u prokuruar, që do të thotë se aktualisht është më i variant i avancuar i disponueshëm.
Detajet e reja
Gazetari i portalit Tango Six më pas e pyeti Vuçiçin nëse ka pasur negociata me kompaninë MBDA për blerjen e armëve për Rafale, dhe ky i fundit u përgjigj vetëm se po bliheshin raketat Mica dhe indirekt la të kuptohet se raketat Meteor me rreze të gjatë veprimi nuk do të ishin të prokuruara. “Grekët mund të marrin raketën Meteor, siç e dini, dhe ne dhe kroatët mund të marrim raketat Mica. Të cilat, siç e dini, shkojnë deri në 300 kilometra, nëse nuk gaboj”, tha gabimisht Vuçiç. Mirëpo, përveç përmendjes së Micës dhe këmbënguljes se po blihet “të gjitha të mirat”, në fakt nuk u dëgjuan më shumë detaje për pakon e armëve që Serbia po merr për Rafales-in e saj. Arsyeja për këtë është bërë e ditur nga ndihmësministri i mbrojtjes për politikë të mbrojtjes, gjeneral brigade në pension Predrag Bandiç, në programin Pravi uago të RTV Vojvodina . Emisioni u publikua në kanalin YouTube të RTV Vojvodina më 17 tetor, ndërsa detajin më interesant e zbuloi dje Petar Vojinoviç, redaktori i portalit “Tango Six”.
Negociatat
Siç thekson Vojnoviç, Bandiç është në fakt zyrtari i parë i Ministrisë së Mbrojtjes së Republikës së Serbisë që konfirmon publikisht se ministria sapo po hyn në negociata për një paketë armësh që do të përdoren nga avionët luftarakë Rafale. Ky informacion me siguri ndryshon koston totale të prokurimit të Rafale për Serbinë, domethënë, nëse pakoja e armëve ende nuk është negociuar, do të thotë se ndoshta nuk përfshihet as në shifrën prej 2.7 miliardë eurosh që iu komunikua publikut kur u diskutua për çmimin e avionëve të rinj luftarakë. Me këtë shumë, ndoshta janë paguar vetë avionët, trajnimi i pilotëve dhe personelit teknik, simulatori dhe ndoshta disa sisteme të tjera – por gjithçka, nuk është vërtet e qartë.
Miliona euro në lojë
Duke qenë se Rafale mbart sisteme armësh që nuk janë aspak të lira, është logjike që blerja e tyre, qoftë edhe në disa shifra konservatore, të kushtojë shumë. Për shembull, vetëm raketa Mica në variantin e ri NG kushton rreth 1.4 milionë euro dhe ndoshta versionet e disponueshme aktualisht nuk janë shumë më të lira. Në vitin 2003, një raport i Senatit në Francë thoshte se raketa e lundrimit Scalp, të cilën ukrainasit e përdorin sot, kushton 860,000 euro – sot kjo shumë është sigurisht më e lartë. Edhe pse është e vështirë të jepet një shifër specifike, nuk është e paimagjinueshme që armët për Rafale mund t’i kushtojnë Serbisë disa qindra milionë euro shtesë në total. Këtu sigurisht duhet theksuar se nuk është aq e pazakontë. Për shembull, kur Katari nënshkroi një kontratë për të blerë 24 Rafales e para në 2015 (në 2018 ata porositën 12 të tjera), shuma totale që ata paguan për to ishte 6.3 miliardë euro, nëse faktorizoni inflacionin, kjo do të ishte sot pothuajse 8 miliardë euro. Si përfundim, po, aeroplanët e rinj luftarakë do t’i kushtojnë shumë Serbisë. Por po flasim për sisteme moderne dhe të avancuara që as vendet e tjera nuk i paguanin shumë më pak. Në atë çmim, me sa dihet, përfshihet edhe trajnimi i pilotëve dhe personelit teknik, simulatori dhe armët për aeroplanë.
